KAN İLE YAPILAN HORMON TESTLERİ
Kanda yapılan hormon testleri, vücuttaki hormon seviyelerini ölçerek hormonal dengesizlikleri veya hastalıkları tespit etmek için kullanılır. Hormonlar, endokrin bezler tarafından salgılanan ve vücudun birçok işlevini düzenleyen kimyasal habercilerdir. İşte kanda yaygın olarak ölçülen bazı hormonlar ve bu hormonların işlevleri:
1. Tiroid Hormonları
- TSH (Tiroid Uyarıcı Hormon): Hipofiz bezi tarafından salgılanır ve tiroid bezinin T3 ve T4 hormonlarını üretmesini teşvik eder. TSH düzeyleri, hipotiroidizm veya hipertiroidizm gibi tiroid fonksiyon bozukluklarını değerlendirmek için kullanılır.
- T3 (Triiyodotironin) ve T4 (Tiroksin): Tiroid bezinin salgıladığı hormonlardır ve metabolizmanın düzenlenmesinde önemli rol oynar. Düşük T3 ve T4 seviyeleri hipotiroidizmi, yüksek seviyeler ise hipertiroidizmi gösterebilir.
2. Kortizol
Kortizol, adrenal bezler tarafından salgılanan bir stres hormonudur. Vücudun stres yanıtını, metabolizmayı ve bağışıklık yanıtını düzenler. Yüksek kortizol seviyeleri Cushing sendromunu, düşük seviyeler ise Addison hastalığını işaret edebilir.
3. İnsülin
Pankreas tarafından salgılanan insülin, kan şekeri seviyelerini düzenler. Diyabet teşhisi ve yönetimi için insülin düzeyleri önemlidir. Düşük insülin seviyeleri tip 1 diyabeti, yüksek insülin seviyeleri ise insülin direncini veya tip 2 diyabeti gösterebilir.
4. Östrojen ve Progesteron
Bu hormonlar, özellikle kadınlarda üreme sistemi işlevlerinin düzenlenmesinde rol oynar. Menstrüel döngü, gebelik ve menopoz ile ilişkilidirler. Düzensiz adet döngüleri, infertilite ve menopoz belirtileri için östrojen ve progesteron seviyeleri ölçülür.
5. Testosteron
Testosteron, erkeklerde testisler tarafından, kadınlarda ise daha düşük miktarlarda adrenal bezler tarafından üretilir. Cinsel gelişim, kas kütlesi, kemik yoğunluğu ve genel enerji seviyeleri üzerinde etkili olan bu hormon, erkeklerde hipogonadizm, kadınlarda ise polikistik over sendromu (PCOS) gibi durumların değerlendirilmesinde kullanılır.
6. Prolaktin
Hipofiz bezi tarafından üretilen prolaktin, süt üretimini teşvik eder. Yüksek prolaktin seviyeleri, hipofiz tümörleri, hipotiroidizm veya ilaçların yan etkisi olabilir. Düzensiz adet döngüleri ve infertilite de yüksek prolaktin ile ilişkilendirilebilir.
7. Paratiroid Hormonu (PTH)
Paratiroid bezleri tarafından salgılanan PTH, kalsiyum ve fosfor metabolizmasını düzenler. Yüksek PTH seviyeleri, hiperparatiroidizm veya düşük kalsiyum seviyelerini gösterebilir.
8. Luteinize Edici Hormon (LH) ve Folikül Uyarıcı Hormon (FSH)
Bu hormonlar, hipofiz bezi tarafından salgılanır ve üreme organlarının işlevlerini düzenler. Kadınlarda, menstrüel döngü ve ovulasyon süreçlerini kontrol ederler; erkeklerde ise sperm üretimini teşvik ederler. İnfertilite ve hormonal dengesizlikler için LH ve FSH düzeyleri ölçülür.
9. DHEA (Dehidroepiandrosteron)
Adrenal bezler tarafından üretilen DHEA, testosteron ve östrojen hormonlarının öncüsüdür. DHEA seviyeleri, adrenal fonksiyonları değerlendirmek ve belirli hormon dengesizliklerini teşhis etmek için kullanılır.
10. HCG (İnsan Koryonik Gonadotropin)
Gebelik sırasında plasenta tarafından üretilir. HCG düzeyleri, gebelik testi olarak kullanılır ve hamileliğin erken dönemlerinde hızla artar.
11. Serotonin ve Melatonin
Beyinde ve bağırsaklarda üretilen serotonin, ruh halini, uyku düzenini ve sindirimi düzenler. Melatonin ise uyku-uyanıklık döngüsünü düzenler ve pineal bez tarafından salgılanır. Uyku bozuklukları ve depresyon gibi durumların değerlendirilmesinde bu hormonlar ölçülür.
Bu testler, genellikle kan örneği alınarak yapılır ve laboratuvar analizleriyle hormon seviyeleri belirlenir. Hormon dengesizlikleri veya ilgili sağlık sorunları hakkında daha fazla bilgi sağlamak için bir sağlık profesyoneline danışmak önemlidir.